წარმოიდგინეთ, რომ თქვენი კომპანიის მიმართ სოციალურ მედიაში გავრცელდა ისეთი ინფორმაცია, რომელიც საქმიანი რეპუტაციის შემლახველია. მაგალითად, გაკეთდა ვიდეორგოლი, რომ კომპანია მხოლოდ უხარისხო და ვადაგასულ პროდუქტს ყიდის. რა იქნებოდა თქვენი რეაქცია?

პირველ რიგში რაზეც ასეთ დროს ადამიანი ფიქრობს, ესაა სასამართლოში დავის დაწყება. ეს ლოგიკურიცაა, ვინაიდან ნებისმიერს უფლების დაცვის ტრადიციული საშუალება დაუდგება თვალწინ. თუმცა, ასეთი მოქმედება ყოველთვის არ წარმოადგენს საკითხის გადაჭრის საუკეთესო გზას: გავრცელებულ ინფორმაციასთან დაკავშირებულმა დავამ შეიძლება გამოიწვიოს პროდუქტის გაყიდვების დავარდნა, ბიზნესის განვითარებას შეუშალოს ხელი და მიაყენოს კომპანიას უდიდესი ზიანი. მიზეზს წარმოადგენს დროში მოქნილობა და სწრაფი მოქმედება, რომელიც ბიზნესისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობის მატარებელია. ამ მხრივ გამოსაყოფია ორი ასპექტი:

1) სასამართლო დავის პერიოდულობა პირველი დაბრკოლებაა. თუ იდეალურ ვარიანტს განვიხილავთ, შევნიშნავთ, რომ სასამართლო დავა პირველ ინსტანციაში გრძელდება 2-3 თვე. აღნიშნულს მოჰყვება მეორე (სააპელაციო) ინსტანცია (დაახლოებით, ასევე 2-3 თვე) და შემდეგ საბოლოო (საკასაციო) ინსტანცია (ვთქვათ, 2 თვე). ჯამში გამოვიდა 10-12 თვე. ამ პერიოდში კომპანიისთვის მიყენებული ზიანი ვერ ანაზღაურდება იმ გამარჯვებით, რა შედეგიც სასამართლოთი დადგება.

2) შედეგის თვალსაზრისით ინფორმაციის გასაჯაროება კომპანიის სასარგებლოდ სასამართლო დავის დასრულების თაობაზე არ იქნება იმდენად მომგებიანი, რომაღმოფხვრას (აინაზღაუროს) მიყენებული ზიანი.

ეს ორი გარემოება ერთობლიობაში წარმოშობს აუცილებლობას, რასაც მარკეტინგულიაქტივობით კომპანიისთვის (პროდუქტისთვის) ზიანის მიყენების თავიდან აცილებაჰქვია. ასეთ შემთხვევაში უნდა იქნეს გამოყენებული ტერმინი: „ჩათრევას ჩაყოლა ჯობია“.კერძოდ, კომპანიას უმეტეს შემთხვევაში უნდა უღირდეს, ნაცვლად სასამართლოშისაქმის წარმოებისა, დაგეგმოს მარკეტინგული აქტივობა, რომელიც ერთი მხრივ,შესაბამისობაში მოვა გავრცელებულ ინფორმაციასთან, ხოლო მეორე მხრივ,მაქსიმალურად უზრუნველყოფს ზიანის თავიდან აცილებას.

რა თქმა უნდა, ასეთი მოქმედება მართებული არ არის ყველა შემთხვევაში. ამ თვალსაზრისითაც ორი მიმართულების გამოყოფა შეიძლება:

1) მარკეტინგული აქტივობა, რომლითაც ირღვევა სხვათა უფლებები — როგორც წესი,ასეთ ხერხს ხშირად ემოციური ფონის გათვალისწინებით მიმართავენ. შედეგად გვხვდება უფლების დარღვევა უფლების დარღვევის კვალად. ასეთი რამ კი მიუღებელია.

2) მარკეტინგული აქტივობა, რომელიც არ არის დაგეგმილი და სადაც არ აქვს კომპანიას დასახული მიზანი — მიუხედავად ზემოთ მოცემული მსჯელობისა, კონკრეტული შემთხვევიდან გამომდინარე უნდა გადაწყვიტოს კომპანიამ, რამდენად უღირს ასეთი აქტივობის დაწყება. ხშირად მოქმედება არ არის მიზნის შესაბამისი და შესაბამისად,ზიანის აღმოფხვრასაც არ ემსახურება.

საილუსტრაციოდ განვიხილოთ მაგალითი: სოციალურ მედიაში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ კომპანია „ფქვილის“ პროდუქცია პური, რომელიც იყიდება მთელს საქართველოში როგორც ბაზარში, ისე მაღაზიებში, არის ყოველთვის ვადაგასული, არაჰიგიენურად დამზადებული და შეიცავს ინგრედიენტებს, რომელიც დაავადებებს აჩენს. ლოგიკურად, ასეთი პურის გაყიდვა მეორე დღიდანვე შემცირდება. შესაბამისად, ზიანი მიადგება კომპანია „ფქვილს“, რომელსაც დაჭირდება დახმარება ბიზნესის შენარჩუნებისთვის. რა რჩევას მისცემდით მას?

სასამართლოში დავის წარმოება ლოგიკური ალტერნატივაა ასეთ შემთხვევაში. მეტიც, დიდი ალბათობით, საქმე წარმატებითაც დასრულდება. თუმცა, რამდენად მისაღები იქნება ასეთი აქტივობა კომპანია „ფქვილისთვის“? მთელი ეს პერიოდი ხომ შემცირებული გაყიდვები ექნება და შესაბამისად, ზიანი მიადგება მას?

სწორედ ასეთ შემთხვევაში შეიძლება მეორე ალტერნატივის განსაზღვრა: კომპანია „ფქვილმა“ გაავრცელოს (სოციალურ მედიაშივე) ინფორმაცია, რომ ნახსენები პური ზოგიერთ ადგილას მართლაც უხარისხო იყო, თუმცა ამას გააჩნდა თავისი მიზეზები:კომპანია „ფქვილის“ პოპულარობის და წარმატების გათვალისწინებით, სხვა კომპანიამ გადაწყვიტა, რომ გამოეყენებინა მისი სახელწოდება და შეგნებულად იმოქმედა ასე.სწორედ ამიტომ, კომპანია „ფქვილი“ გაავრცელებს ინფორმაციას, რომ მომხმარებელმა მისი პური შეიძინოს მხოლოდ მაღაზიებში და არა ბაზარში, ვინაიდან ბაზარში გასაყიდად გამოტანილი პური ფალსიფიცირებულია. პარალელურად, კომპანია „ფქვილი“ მიმართავს პროკურატურას, რათა ამ უკანასკნელმა დაიწყოს გამოძიება, მოითხოვს ფალსიციფირებული საქონლის ამოღებას და ა.შ.

მოყვანილი მაგალითიდან გამომდინარე, კომპანია „ფქვილი“ რთული მოცემულობის წინაშე აღმოჩნდა. ტექნოლოგიური განვითარებისა და სოციალური მედიის აქტიურად გამოყენების გათვალისწინებით, მისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობის მატარებელი იყო არა კანონზე დაყრდნობით სარჩელის შეტანა, არამედ, უპირველეს ყოვლისა, სწრაფი რეაგირება, რომელიც მარკეტინგულ აქტივობას გულისხმობს (არ მოიაზრება პარალელურად სასამართლოსადმი მიმართვა, რომელიც შეიძლება დამატებით აქტივობად მივიჩნიოთ). ინფორმაციის გავრცელება მაღაზიებში პროდუქტის შეძენის თაობაზე შედარებით ეფექტური იქნება სწრაფი შედეგის დადგომის მიზნით, ვიდრე სოციალურ მედიაში აქტივობა თემაზე, რომ კომპანია „ფქვილმა“ მიმართა სასამართლოს და იგი დაადასტურებს თავის სიმართლეს.

მოცემული მსჯელობის მსგავსად ხდება პოზიციონირება უცხოური (საერთაშორისო) კომპანიების („ბრენდების“) შემთხვევაშიც. ამ მხრივ შეიძლება გავიხსენოთ 1994 წელს ნორვეგიაში ჩატარებული ზამთრის ოლიმპიადა, რომლის სპონსორიც იყო „VISA“.ოლიმპიადის დაწყებამდე თვეების განმავლობაში იგი სარეკლამო რგოლებს ანთავსებდა, სადაც „AMERICAN EXPRESS-ის“ მომხმარებლებს ურჩევდა, თავიანთი ბარათები სახლში დაეტოვებინათ. მიზეზს წარმოადგენდა ის, რომ მათი განმარტებით, სხვა ბარათს ოლიმპიადა არ მიიღებდა. რეალურად „VISA-ს“ საშუალებით ოლიმპიადის თამაშების ბილეთების შეძენა შეიძლებოდა, თუმცა ყველა სხვა შემთხვევაში „AMERICAN EXPRESS-ის გამოყენება“ თავისუფლად იყო შესაძლებელი. ამ სარეკლამო რგოლის საპასუხოდ, „AMERICAN EXPRESS-მა“ განათავსა რეკლამა, სადაც თქვა: თუ ამ ზამთარს ნორვეგიაში მიემგზავრებით, ვიზის ნაცვლათ გჭირდებათ „AMERICAN EXPRESS-ი“. ამ მოქმედებით, „AMERICAN EXPRESS-მა“ მომხმარებელი შეიყვანა შეცდომაში, ვინაიდან სარეკლამო რგოლის განთავსების შემდეგ, გამოკითხულთა 66%-მა ჩათვალა, რომ ოლიმპიადის ოფიციალური სპონსორი იყო „AMERICAN EXPRESS-ი“. საილუსტრაციოდ რომ წარმოვიდგინოთ: ამ მოქმედების ნაცვლად, „AMERICAN EXPRESS-ს“ რომ მიემართა სასამართლოსთვის და დაეწყო დავა, ის იმ ძვირფას დროს დაკარგავდა, რასაც ოლიმპიადის ჩატარების პერიოდი ჰქვია. შესაბამისად, ოლიმპიური თამაშების დასრულების შემდეგ ნებისმიერი სხვა აქტივობა (თუნდაც გასაჯაროება, რომ მათ მოიგეს სასამართლო პროცესი) არ იქნებოდა სასურველი შედეგის მომტანი.

შეჯამების სახით შეიძლება ითქვას შემდეგი: საქმიანი რეპუტაციის დარღვევისას მარკეტინგული აქტივობის განხორციელება დროში მომგებიანია, თუ ამის საჭიროება გარემოებიდან იკვეთება. ასეთ დროს სასამართლოში დავის დაწყება იმდენად აჭიანურებს პროცესს, რომ კომპანიისთვის დგება ნეგატიური შედეგი. საგამონაკლისოა შემთხვევა, თუ სასამართლოში მიმართვა დადებით შედეგს გამოიღებს. მაგალითად, როდესაც იმ ფაქტის გასაჯაროებაც, რომ სასამართლოში შეტანილია სარჩელი, დადებითი შედეგის მომტანი გახდება საქმიანი რეპუტაციის დაცვის კუთხით.

ავტორები: ანანო ქორქაშვილი; სერგი ჯორბენაძე